Devletin azınlık toplumlarının iç işlerine yönelik hukuka aykırı ve keyfi müdahaleleri geçmişten bu yana halen devam ediyor. Ermeni Patrikliği seçimlerine yapılan müdahaleler, 2013’ten bu yana azınlık vakıflarının seçim yapmasının engellenmesi, toplumların geleneklerine ve yürürlükteki kanunlara açıkça aykırı bakanlık talimatları yayınlanması önemli sorun ve tartışmalara neden oldu. Üstelik söz konusu vakıflarımız kendilerine bağlı okul ve kiliselerden bağımsız düşünülemez. Bu kurumların kolektif kimliğimizin korunması ve aktarılmasındaki önemli rolünü göz önünde bulundurduğumuzda vakıf seçimlerinin yaklaşık on yıl boyunca engellenmesinin çeşitli tahribatlara neden olduğunu ifade etmemiz gerekir.
Bütün bu hak gasplarına karşı ortaya konan itirazlar ve mücadele yetersiz kaldı. 18 Haziran 2022’de yayınlanan yeni yönetmelik bizleri tekrar hak gasplarıyla ve engellemelerle karşı karşıya bıraktı. Hastane seçimlerinin yönetmeliğin dışında tutulması, vakıfların seçim çevresinin il geneli yerine milletvekili seçim bölgelerine göre belirlenmesi, seçim tertip heyetlerinin yine mevcut yönetimler tarafından seçilecek olması yeni yönetmeliğin yoğun eleştiriler almasına neden oldu (bkz. Yeni Seçim Yönetmeliği, Eski Dertler).
Her şeye rağmen yeni yönetmeliğin ilanıyla vakıfların tekrar toplum gündemine girmesi toplumda olumlu anlamda bir hareketliliğe sebep oldu. Toplumsal sorunların tartışılması için yeniden bir zemin ortaya çıktı. Özellikle seçimlerin engellenmesi nedeniyle uzun yıllardır vakıfları işgal eden yönetimlerin icraatları toplum nezdinde açıkça sorgulanmaya başlandı. Mevcut iktidarlarını devam ettirmek için türlü türlü kurnazlıklara başvuran kimi yöneticiler toplumsal baskıyla karşılaştı ve geri adım atmak zorunda kaldı.
Buna karşılık yeni yönetim kurulu aday listelerinde kadınların yine eşit temsil edilmediğini vurgulamamız gerekir. Bu zamana kadar yayınlanan listelerde erkekler asil üye, sayıları zaten az olan kadınlar ise genellikle yedek üyeler arasında yer alıyor. Bu durum, Ermeni toplumu içerisindeki erkek egemen zihniyeti ortaya koyuyor. Geçmişten bu yana kapalı salon toplantılarında erkekler kendi aralarında tartışırken kadınlara çay kahve servisini layık gören bu zihniyeti kabul etmiyoruz. Bir başka sorun ise yine oluşturulan listelerde gençlere yeterince yer verilmemesidir. Geçmişten bu yana yaş ile tecrübe arasında bilimsellikten uzak bir ilişki kurulmaya devam ediliyor. Gençleri ve kadınları görmezden gelen erkek egemen akla daha yüksek sesle itiraz etmemiz gerekiyor. Bütün bu eleştirilerle birlikte, adaylıklarını açıklayarak yönetim kurullarına talip olan kadınları ve genç dostlarımızı yürekten bir şekilde tebrik ederiz. Seçilmeleri halinde yönetim kurulları içerisinde yok sayılmaları, seslerinin duyulmaması gibi ihtimaller karşısında kendileriyle dayanışma içerisinde olacağımızı ifade ediyoruz.
Yönetmeliğe göre 2022 yılı sonuna kadar tamamlanması gereken seçimlerin ilki 16 Ekim Pazar günü Ortaköy Vakfında gerçekleşti. Önemli maddi kaynakları olduğu bilinen vakfın seçimlerinde 3428 seçmen oy kullandı. Yaklaşık 18.000 kişinin oy kullanma hakkına sahip olduğu seçimde katılımın beklenenin çok altında olduğu açık. Seçimsiz geçen yılların toplumsal refleks ve alışkanlıkları erozyona uğrattığını söylemek yanlış olmayacaktır. Fakat bu durum daha yaygın duyuru ve bilgilendirme yapılması ihtiyacını da ortaya koyuyor. Önümüzdeki seçimlerde katılımın yükseleceğini bekliyoruz. Bu vesileyle tüm seçmenleri bir kez daha seçmen kayıtlarını yenilemeye ve seçimlere katılmaya davet ediyoruz.
Geçmişte ilçe bazında yapılan seçimlerde birkaç yüz seçmen ile seçim yapıldığı düşünüldüğünde her şeye rağmen elbette seçim bölgesinin genişlemesi önemli. Böylece, ufak ayak oyunlarıyla maddi kaynakları geniş vakıfların belirli kişilerin tekelinde kalarak adeta birer derebeyliğe dönüşmesinin önüne geçilmesi sağlanabilir. Nitekim Ortaköy Vakfı için iki ayrı listenin yarıştığı bu seçimde Ortaköy haricinde seçim bölgesinde kalan farklı ilçelerden seçmenler de oy kullandı ve özellikle nüfus yoğunluğunun ve katılımın yüksek olduğu Feriköy’den gelen oylar sonuçta belirleyici oldu. Seçimi kazanan mavi liste 1966, hakkında şaibeler olan eski yönetim ve Patrik Maşalyan çevresinin ittifakıyla oluşan beyaz liste ise 1445 oy aldı. Tartışmalı patrik seçiminde de karşımıza çıkan seçmen listeleri sorunu, bu ilk seçimde de karşımıza çıktı. 200 civarında seçmen sandığa gitmesine rağmen isimleri bilgisayarda görünmediği için oy kullanamadı. Dolayısıyla oy kullanmaya giden seçmenlerin yüzde 6’sı haklarını kullanamadı. Eğer oy farkı 200’ün altında kalsaydı, uzun süre sonra yapılan bu seçime gölge düşecekti. Önümüzdeki seçimlerde benzer sorunların yaşanmaması kuşkusuz öncelikle ortak seçim tertip heyetinin sorumluluğu. Fakat aynı zamanda bu listelerin güvenilir bir hale getirilmesi ise yeni seçilen yönetimlerin öncelikli işleri arasında yer almalı. Zira görünen o ki devlet gerekli yetkilerle donatılmış bir ortak seçim tertip heyeti kurulması konusunda ihtiyaç duyulan adımları atmaktan imtina ediyor.
On yıllık engellemelerin ardından yeni bir döneme başlarken adaylar tarafından şeffaflık, katılımcılık ve dayanışma gibi kavramların seçim çalışmalarında bolca kullanılmasını umut verici buluyoruz. Seçilecek yöneticilerimizden öncelikli beklentimiz bu taahhütlerinin gerekliliklerine uygun olarak kimsenin vesayeti altına girmeden, her şeyden önce toplumun tamamına karşı sorumlu olduklarını akıllarından çıkarmadan, toplumun kaynaklarını dayanışmacı bir ruhla toplumun menfaatleri doğrultusunda dürüst, katılımcı ve şeffaf bir şekilde yönetmeleridir. Karar alma süreçlerine özellikle konunun öznelerini dahil etmeleri sadece ilgili konuya değil aynı zamanda toplum olma bilincimize de katkı sunar. Vakıfların toplumumuzun ortak paydası olduğu akıldan çıkarılmamalıdır. Bu bilinç ve sorumlulukla hareket edecek olan tüm adaylara seçimlerde başarılar diliyoruz.
Bir kez daha halkımızı oy kullanmaya, geleceğimize sahip çıkmaya davet ediyoruz. Fakat seçmenler olarak esas sorumluluğumuzun aslında yeni yöneticilerimizin görevlerini gereğince yapıp yapmadığını denetlemek olduğunu unutmamalıyız.
Nor Zartonk / Նոր Զարթօնք