BİA Haber Merkezi
Ozinyan’ın araştırmasına göre Türkiye’deki kayıtdışı Ermenistanlı işçilerin sayısı, 100 bin değil, 10 bin civarında. Yüzde 94’ü kadın. Ev işlerinde, çocuk ve hasta bakımında çalışıyorlar. Ayda 100-600 dolar kazanıyorlar. Çocuklarına vatandaşlık alamıyor, okula gönderemiyorlar.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın sınırdışı etmekle tehdit ettiği, Türkiye’deki Ermenistanlı kayıtdışı işçilerle ilgili en yeni çalışmayı, Alin Ozinyan gerçekleştirdi. Ozinyan, Kültür Üniversitesi Küresel Siyasi Eğilimler Merkezi ve Avrasya Ortaklık Vakfı için yaptığı araştırmada, İstanbul, Ankara, Trabzon ve Antalya’daki kayıtdışı Ermenistanlı işçilerle Nisan-Ağustos 2009’da yüz yüze görüştü.
Başbakan ve siyasiler, farklı açıklamalarında Türkiye’de 50, 70, 100 bin kadar olduklarını söylüyor, ancak Ozinyan’ın tahmini bu işçilerin sayısının 12 bin civarında olduğu. Ermenistanlı işçilerse sayılarının 7-9 bin arasında olduğunu tahmin ediyor.
Araştırmanın bulgularından bazıları şöyle:
Yüzde 94’ü kadın: Türkiye’deki Ermenistanlı kayıtdışı emekçilerin yüzde 94’ü kadın. Çoğu ev bakımı, ev işleri, çocuk ve hasta bakımında çalışıyor. Çalıştıkları evlerde kalıyor.
Erkekler çalışmıyor: :Çoğu Ermenistanlı erkek çalışmıyor ve eşlerinin yanında kalmak, “güvenlik sağlamak” için Türkiye’ye geliyor.
İş sınırlı: Bunun dışındaki işler çok sınırlı. Bazıları ayakkabı, tekstil, konfeksiyon fabrikalarında, pek azı da kiliselerde veya Amerikan okullarında hizmetli olarak çalışıyor.
Lise veya yüksek okul mezunu: Görüşülenlerin yüzde 90’ı Ermenistan’da yüksek okul veya lise mezunu olduğunu söylüyor. Ülkelerinde ev bakımı veya çocuk bakımı işlerini yapmaktan utanacaklarını söylüyorlar. Çoğu ülkelerinin 1988’deki depremden sonra büyük hasar gören kırsal kesiminden geliyor.
Gelir: Gelirleri 100-600 ABD doları arasında değişiyor. En düşük gelir fabrika işlerinde. Ev işlerinde çalışanlar günde 45 dolara kadar kazanabiliyor. Aylık ev temizlikçileri 450-500 dolar arasında kazanıyor.
Kötü barınma koşulları: İstanbul’da yoğunlukla yaşadıkları Kumkapı’da kötü koşullarda barınıyorlar. Kiralık evlerde, bazen 10 kişinin aynı odayı paylaştığı oluyor.
Neden Türkiye: Türkiye’yi Ermenistan’a yakınlığı, vize almanın kolaylığı, Avrupa ülkelerine göre ucuzluğu ve Türkiyeli Ermeni azınlığın varlığı nedeniyle tercih ediyorlar. Türkiye’yi üçüncü ülkelere geçiş ülkesi olarak görmüyorlar.
En çok mağdur olanlar çocuklar: Ermenistanlı kayıtdışı bir çiftin çocuğu Türkiye’de doğarsa yurttaşlık alamıyor. Ermenistan’a geri dönmedikleri sürece çocuk Ermenistan pasaportu da alamıyor. Ama bu sefer çocuk herhangi bir belgesi olmadığı için sınırı da geçemiyor. Bu devletsiz çocuklar herhangi bir devlet okuluna ya da azınlık okuluna da gidemiyorlar. Bazı genç Ermenistanlılar çocuklarına evde eğitim vermeye çabalıyor, ama bu eğitimler süreksiz ve istikrarsız oluyor. Eğitim dışı kalan bu çocuklar zamanlarının çoğunu sokakta oynayarak geçiriyor.
Dink suikastı çok şeyi değiştirdi: Göçmenlerin hepsi Hrant Dink’in öldürülmesinden sonra kaygı ve korkularının arttığını söylüyor. Suikasttan önce korkuları sınırdışı edilmekten ibaretken, sonrasında öldürülmekten de korkuyorlar. Çoğu geri dönmeyi bir kez düşünmüş.
Yargılar değişiyor: Göçmenler Türkiye’yle ilgili olumsuz düşüncelerinin ve kaygılarının gelmelerinden kısa süre sonra değiştiğini, ortadan kalktığını söylüyor. Araştırmaya göre iki toplum arasındaki yüz yüze iletişim iki ülke arasında diyalog kurulması için bir potansiyel taşıyor. Kumkapı’daki bir manav da Ermenistanlı kadınlara güvendiğini, onları hayatlarını kazanmaya çalışan dürüst insanlar olarak gördüğünü, yabancılara veresiye mal vermezken Ermenistanlılara verdiğini dile getiriyor.
1991’den beri: Ermenistan’da göç, ülkenin 1991’de bağımsızlığını ilan etmesiyle başladı; 2002-2007 arasında arttı. Kayıtdışı göçmenler Türkiye’ye sınırda aldıkları 30 günlük vizeyle giriyor. Ermenistan’a gitmek istediklerinde sınır görevlilerine “çıkış” damgası için 100-150 dolar rüşvet verdiklerini söylüyorlar. Türkiye’ye geri gelmek istediklerinde yeni bir soyadıyla (evlenme Ya da boşanma yoluyla) yeni bir 30 günlük vize alıyorlar.