Agos Gazetesi
Dünyanın tüm sesleri, birleşin” dediklerinden bu yana bir yıl geçti. Başta Ermeniler olmak üzere, Anadolu’da yaşayan tüm halkların ortak sesi oldular. Ülke sınırlarını aşarak, Ortadoğu’nun, hatta tüm dünyanın müziklerini ve kültürlerini bir potada buluşturdular. Kimileri “gençlik hevesi, arkası gelmez” diye düşündüyse de, 17 Ocak 2009’dan bu yana onlar ‘on air’, yani yayındalar. Nor Radyo programcıları, bir yıllık deneyimlerini Agos okurlarıyla paylaştılar.
Anjel Dikme (Hayeren Namagner – Ermenice Mektuplar)
UNESCO’nun Batı Ermenicesini ‘kaybolmaya yüz tutan diller’ arasında gösteren açıklamasından sonra, “Bu konuda ne yapabilirim?” diye düşünmeye başlamıştım. Toplumumuzun içinde havanda su dövmekten başka bir şeye yaramayan tartışmaları takip ederken, Ermenice radyo programı yapma kararı aldım. Ocak ayında ‘Hayeren Namagner’ (Ermenice Mektuplar) programına başladım. fiöyle sesleniyorum dinleyicilere: “Gelin, iki saat boyunca birlikte konuşarak, her hafta sözcük hanemize bir kelime daha ekleyerek, birlikte geliştirelim anadilimizi. Az bilip de konuşmaktan korkanlar, tam da sizler için yapmaktayım bu programı. Dile hâkim dostların da bizlere katılıp, olası yanlışlarımızı yapıcı eleştirileriyle düzeltmeleriyle, birlikte bir şeylerin ucundan tutabileceğimize inanarak devam edeceğim yoluma.”
Anadilde yayın yapan bir radyo, düne kadar, bizler için hayaldi. fiimdi ise somut olarak Nor Radyo’muz var ve yapacağımız tek şey onları dinlemek. Aksi takdirde yarın bu gençlerimize verecek cevap bulamayabiliriz. Ben çocuklarımızın sorularıyla utanmak istemediğimden buradayım. Sizleri de bekliyorum.
Melis Tantan (Emek Günlüğü, Şark-ı Muhabbet)
“Emek günlüğünü tutuyoruz” diyerek başladığımız programa, direniş ve grevleri Emek Günlüğü’nde konu ettik. Programın ilk zamanlarında suyun ticarileştirilmesi gündemdeydi. İşverenden alacaklarını alamayan MEHA işçileri, sendikalaştıkları için işten çıkarılan DESA işçileri ve ATV-Sabah grevi ile başlayan program, şimdi de TEKEL işçilerinin direnişini konu alıyor. Nor Radyo’dan, direnişlere, küçük de olsa bir destek sunduğumuzu düşünüyoruz. Ne kadar çok insan duyar ve duyarlılık geliştirirse o kadar iyi. Nor Radyo olarak bu çabaya katkı sunduğumuz için mutluyuz.
‘Şark-ı Muhabbet’te ise Ortadoğu ezgilerini çalıyoruz. ‘Muhabbet’ şimdilik şarkılar üzerinden ilerliyor, ama önümüzdeki günlerde Ortadoğu’ya ilişkin tarihsel ve belki güncel konuları da ele alacağız. Programda Arapça, Farsça, Kürtçe, Süryanice, İbranice, Ermenice vb. dillerde şarkılara yer veriyoruz. Bu ezgiler, belki de halklar arasındaki kardeşliği bir kez daha ön plana çıkarıyor ve kadim Ortadoğu topraklarının barış içinde olmasına dair umudumuzu pekiştiriyor.
Firdevs Periloğlu (fik’uneburi K’aidepe – Bize Özgü Ezgiler)
Program, Nor Radyo’da Eylül ayından beri süregelmekte. Nor Radyo’da bir Lazca programın olması; bunun çokdilli, çokkültürlü bir platformun içinde yer alması oldukça anlamlı. Karadeniz müziğini yoz müzik icralarıyla eş tutan zihniyeti yıkmak üzere, programda salt müzikle değil, dil, kültür ve tarih konularıyla bir bütünlük oluşturulmaya çalışıldı, geçen altı ay boyunca…
Lazca-Türkçe olan bu programda her hafta bir tema ele alınıyor. Sözlü kültür geleneğinin Laz müziğine katkıları, geleneksel enstrümanlar ve geçmişten günümüze yaşanan değişimler, genç müzisyenlerin Laz müziğine katkıları gibi konular üzerine konuşuluyor. Ayrıca, kültüre kitap ve albüm tanıtımları yapılıyor. Son haftalarda müzisyenlerin ve yazarların profillerine dair konular ele alındı. Sevgili Kazım Koyuncu’nun doğum günü vesilesiyle, Laz kültürü için çok özel bir isim olan, şair, yazar, ressam, besteci ve radyocu Helimişi Xasani için bir hafta ayrıldı.
Bedel Boseli (Dengê Hêvıyê – Umudun Sesi)
‘Dengê Hêviyê’ programındaki müzikler, genellikle bilinmeyen ama kültürümüzün temelini teşkil eden tarzdadır. Bu bilinmezlik perdesi, en çok İran’daki Kürtlerin üzerinde kalınlaşmıştır. Bu yüzden, İran Kürt kültürü ve müziği, programın vazgeçilmezlerindendir. Kürt müziğini sevenler tarafından bilinmeyen nice değerleri hem araştırıp tanıtıyor, hem de örnek çalışmalarını dinleyici ile buluşturuyorum. Bunun yanında Kirdca/Zazaca, Kurmanci, Sorani sunumlar ile Kürtçenin beş lehçesinden müziklere de yer veriyorum.
Pek bilinmeyen ama Kürt kültür, tarih ve edebiyatı açısından hayati önem taşıyan konular üzerine araştırma yapıyor ve bunu dinleyicilere sunuyorum: Filozof Ehmedê Xanî’nin, sosyolojik, tarihi ve siyasi analizleri bir aşk destanı ile ördüğü ‘Mem û Zîn’ adlı eseri; Kürt dilinin bu günlere gelmesini sağlayan Celadet Bedirxan’ın 1930’lardaki dil reformunun derinliği ve önemi; Newroz hakkında bilinmeyen ve yanlış bilinenler; Kürt müzik filozofu, dehası Ostad Elahi’nin yaşamı ve sanatı; Kürt müziğinin günümüzdeki dehalarından fiehram Nazeri’nin yaşamı ve sanatı; Kürt ‘New Age’ müziğinin madalyalı efsanesi Bahramji ve sanatı; Alevilik, Yarisanilik ve Ehl-i Hak ile ilgili bilimsel araştırmalar; Ermenistan’da 1920’ler ve 1930’larda açılan Kürtçe okullar için basılan kitaplar; Soykırım hakkında, katliamın yapıldığı yerlerdeki halkla yapılan görüşmeler; Kürt dilinin önemi ve dil bilinci…