DHİBRA, Abazaca (Apsuwa diyalekti) , Abazaca (Aşuwa diyalekti), Adıgece (batı), Adıgece (doğu), Arapça, Arnavutça ,Boşnakça ,Bulgarca, Çeçence ,Batı Ermenicesi, Farsça, Gürcüce, Hemşince , Kurmanci, Ladino, Lazca, Makedonca, Osetçe, Pomakça, Romanes, Romeika, Rumca/Yunanca, Rusça, Süryanice, Zazaca, İngilizce ve Türkçe yaptığı açıklamada anadillerin önündeki engellerin kaldırılmasını istedi.
Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağı (DHİBRA), 21 Şubat Dünya Anadili Günü’nde 27 dilde açıklama yayınladı.
Abazaca (Apsuwa diyalekti) , Abazaca (Aşuwa diyalekti), Adıgece (batı), Adıgece (doğu), Arapça, Arnavutça ,Boşnakça ,Bulgarca, Çeçence ,Batı Ermenicesi, Farsça, Gürcüce, Hemşince , Kurmanci, Ladino, Lazca, Makedonca, Osetçe, Pomakça, Romanes, Romeika, Rumca/Yunanca, Rusça, Süryanice, Zazaca, İngilizce ve Türkçe dillerinde yapılan açıklamada “anadillerin önündeki engellerin kaldırılması” talep edildi.
“Anadilimiz Bizimle Yaşıyor” başlıklı açıklamada “Dil hakkı, insan hakkıdır” vurgusu yapıldı. “Farklı dillerin yaşayıp gelişmesinin, barışın ve toplumların kardeşliğinin garantisi olduğu” ifade edildi.
27 dilin tamamına ulaşmak için TIKLAYIN
TIKLAYIN-“Anadilimiz Bizimle Yaşıyor”
Türkiye’nin kaybolan dilleri
UNESCO Dünya Tehlike Altındaki Diller Atlası’na göre Türkiye’de 18 yok olmuş veya yok olma tehlikesi altında olan dil olduğunu gösteriyor.
Bunlardan Ubıh, Mlahso ve Kapadokya Yunancası tamamen yok olmuş durumda. Hertevin ise yok olmak üzere.
Bu dilleri Ladino ve Gagavuzca dilleri takip ediyor. Bunlar da UNESCO listesinde ciddi olarak tehlikede olan diller arasında. Romanca, Batı Ermenicesi, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Abazaca, Suret de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan dillerden.
UNESCO; Adigece, Abhazca, Kabar-Çerkes dilleri ve Zazaca’yı da “kırılgan” diller kategorisinde görüyor.
bianet ve IPS iletişim Vakfı’nın da içinde yer aldığı imzacı kurumlar şunlar:
1864 Hafıza Merkezi, Abhaz Dernekleri Federasyonu, Adana Çerkes Kültür Derneği, Agos Gazetesi, Agos Ermenice Ek, Ankara Çerkes Derneği, Alan Kültür ve Yardım Vakfı, Alef FM, Almastı Çerkes Kadın Hareketi, Anadili Kadınları, Antalya Çerkes Derneği, Apoyevmatini, Aramyan Okulundan Yetişenler Derneği, Arap Alevi Gençlik Meclisleri, Aras Yayıncılık, Arıkbaşı Köyü Kafkas Derneği, Ari Dil ve Kültür Araştırmaları Derneği (Arî-Der), Avesta Yayınevi, Avlaremoz Platformu, Bahçelievler Kafkas Çerkes Derneği, Balıkesir Adığe-Çerkes Derneği, Bandırma Kuzey Kafkasya Kültür Derneği, bianet (IPS İletişim Vakfı), Biga Kafkas Kültür Derneği, Bodrum Çerkes Kültür Derneği, Boşnak Medya, Bozüyük Kuzey Kafkasya Derneği, Bursa Çerkes Kültür Derneği, Can TV, Ceyhan Kuzey Kafkas Kültür Eğitim Derneği, Çerkes Kültür Evi Derneği, Çorum Kafkas Kültür Derneği, Dersim Dernekleri Federasyonu, Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü (DİSA), Dostluk ve Kültür Derneği (DKDER), Düzce Adıge Kültür Derneği, Ehliddar Kültür Merkezi, El Amaneser, Engelsiz Bileşenler Federasyonu, Eskişehir Kuzey Kafkas Kültür ve Dayanışma Derneği, Gazete Sabro, Gola Kültür Sanat ve Ekoloji Derneği, Gor Hemşin Kültür Dil Tarih Dergisi, Göç ve İnsani Yardım Vakfı, Göksun Çerkes Derneği, Gönen Çerkes Kültür Derneği, Gürcü Dil Merkezi, Gürcü Haber Portalı, Gürcü Kültür Merkezi, Hak İnisiyatifi Diyarbakır Temsilciliği, Hangardz Bağımsız Tiyatro Topluluğu, Hemşin Kültürünü Araştırma ve Yaşatma Derneği, Heyamola Yayınevi, İnegöl Çerkes Adığe Kültür Derneği, İskenderun Çerkes Derneği Adığe Khase, İsmail Beşikci Vakfı, İstanbul Arap Alevi Meclisi, İstanbul Kafkas Kültür Derneği, İstanbul Pomak Kültür Derneği, İstos Yayınevi, İzmir Çerkes Kültür Derneği, Jineps Gazetesi, Kadın Zamanı Derneği, Kafkas Dernekleri Federasyonu, Kahramanmaraş Kafkas Kültür Derneği, Kayseri Kafkas Derneği, Komeleya Wêjekarên Kurd (Kürt Edebiyatçılar Derneği), KoyuSiyah Yayıncılık, Köstebek Kolektif, Kürt Araştırmaları Derneği, Kürt Dili ve Kültürü Ağı, Kültürel İncelemeler ve Toplumsal Araştırmalar Derneği (KİTA), Laz Kültür Derneği, Manisa Çerkes Kültür Derneği, Marje Podcast, Mersin Kafkas Kültür ve Yardımlaşma Derneği, Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırmaları Derneği, Mezopotamya Eğitim Bilim Sanat Sağlık ve Kültür Vakfı, Mezopotamya Kültür Merkezi, Mızağe Dergi, Minority Rights Group, Mustafa Kemal Paşa Çerkes Kültür Derneği, Nazilli Kafkas Kültür ve Dayanışma Derneği, Nor Zartonk (Ermeni Kültürü ve Dayanışma Derneği), Ogni Dergisi, Önce Çocuklar Derneği, Papirüs Yayınları, Perperik Müzik Topluluğu, Pomak Enstitüsü, Rengarenk Umutlar Derneği, Reyhanlı Çerkes Derneği, Roman Hakları Derneği, Romani Godi, Rosa Kadın Derneği, Ruhi Su Dostlar Korosu, Ruhi Su Kültür ve Sanat Derneği, Sakarya Kafkas Kültür Derneği, Samsun Çerkes Derneği, Sardamond Kültürel Araştırma Grubu, Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi, Shema Media Group, Silivri Kuzey Kafkas Kültür Derneği, Sinop Kafkas Kültür Derneği, Sivas Kuzey Kafkas Kültür Derneği, Sivil ve Ekolojik Haklar Derneği (SEHAK), Sungurlu Kafkas Derneği, Susurluk Kafkas Derneği, Süryani Dernekleri Federasyonu, Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı, Tokat Çerkes Derneği, Türkiye Kültürleri Araştırma Grubu, Uncire Dergisi, Uzunyayla Kültür ve Yardımlaşma Derneği-Kayseri, Uzunyayla Kafkas Kültür ve Yardımlaşma Derneği- İstanbul, Vejiyaişê Tiji (Tij Yayıncılık), VOMANK, Weşanên J&J (J&J Yayınları), Weşanxaneyê Vateyî (Vate Yayınevi), Yaşam Bellek Özgürlük Derneği, Zan Sosyal Siyasal İktisadi Araştırmalar Vakfı
Kaynak:Bianet